Inne tańce.
Zwrot performatywny w polskiej sztuce XXI wieku
Inne tańce. Zwrot performatywny w polskiej sztuce XXI wieku to publikacja pod redakcją Agnieszki Sosnowskiej podsumowująca głośną wystawę jej autorstwa, jaką można było zobaczyć w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w 2018 roku. Tematem wystawy Inne tańce, prezentującej prace ponad dwudziestu artystów i artystek, twórców tańca, teatru, performansu, muzyki oraz sztuk wizualnych, był rozległy fenomen nowej sztuki w Polsce XXI wieku, określany jako zwrot performatywny.
Książka zawiera dokumentację wystawy oraz towarzyszącego jej programu. Zebrane w niej teksty odzwierciedlają w dużym stopniu transdyscyplinarną strukturę zarówno zjawiska zwrotu performatywnego, jak i samej ekspozycji. Agnieszka Sosnowska wyjaśnia obszernie swoje założenia badawcze i to, w jaki sposób przedstawiła je w formacie ekspozycyjnym. Joanna Zielińska przywołuje przykłady praktyk artystycznych, w których praca z archiwami i dokumentacją prowadzi do powstania nowych dzieł sztuki. Dorota Sosnowska zastanawia się nad samym faktem archiwizowania i umuzealniania performansu, a także praktyką kuratorską prezentowania go na wystawach, posługując się przykładem wystawy Inne tańce. Antoni Michnik analizuje spotkanie współczesnej sztuki dźwięku ze sztukami performatywnymi. Piotr Morawski w tekście Instytucje są OK przygląda się możliwości przekroczenia instytucji teatru oraz temu, jak praktyki artystyczne wpływają na jej struktury. Na koniec Tomasz Plata podsumowuje dyskusje, jakie toczyły się wokół wystawy, zastanawiając się nad koniecznością zmiany słownika pojęć opisujących sztuki performatywne – zarówno w stosunku do współczesnych nam praktyk, jak i retroaktywnie: przepisując historię sztuki i teatru.
Inne tańce to wystawa zbiorowa o jednym z najważniejszych zjawisk nowej sztuki w Polsce XXI wieku: śmiałych eksperymentach twórców tańca, teatru, performansu, muzyki oraz sztuk wizualnych, które ułożyły się w rozległy fenomen określany jako zwrot performatywny. Na wystawie prezentowane były prace ponad dwudziestu artystów i artystek, w tym zapisy przełomowych spektakli Marty Ziółek, Komuny Warszawa, Anny Karasińskiej czy Chóru Kobiet, fragmenty ekscentrycznych scenografii Aleksandry Wasilkowskiej, interaktywne instalacje Krzysztofa Garbaczewskiego i Wojtka Ziemilskiego, dźwiękowe interwencje Konrada Smoleńskiego i Wojciecha Blecharza, rzeźby i fotografie Anety Grzeszykowskiej, filmy Karola Radziszewskiego. Artyści ci wywodzą się często z różnych środowisk, coraz swobodniej poruszają się jednak po tym samym polu. Ich zainteresowania są zaskakująco zbieżne. Co ich łączy? Przede wszystkim umiejętność działania poza sztywnymi podziałami na sztuki performatywne i wizualne. Różnie próbuje się nazywać te praktyki artystyczne: postperformans, postteatr, autoteatr czy posttaniec. Jedno jest pewne: dokonują oni odważnej reinterpretacji rodzimej tradycji sztuk performatywnych. Działania parateatralne Jerzego Grotowskiego, dorobek teatralny i happeningowy Tadeusza Kantora czy klasyczna sztuka performansu to dla twórców pokazanych na Innych tańcach istotny, ale zwykle negatywny punkt odniesienia. Z większym entuzjazmem czerpią ze zdobyczy estetyki relacyjnej, muzyki alternatywnej, teorii performatywności, teatru postdramatycznego czy tańca konceptualnego.
Redakcja
Agnieszka Sosnowska
Teksty
Antoni Michnik, Piotr Morawski, Tomasz Plata, Agnieszka Sosnowska, Dorota Sosnowska, Joanna Zielińska
Projekt graficzny
Tomasz Bersz
Wydawca
Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski
Teksty w języku polskim i angielskim
Oprawa miękka z obwolutą, 268 stron
Ilustracje kolorowe
ISBN 978–83–65240–52–1
Warszawa 2019
Other Dances.
Performance Turn in Polish Art of Twenty-First Century
Edited by Agnieszka Sosnowska, Other Dances. Performance Turn in Polish Art of Twenty-First Century is a publication that recapitulates her celebrated exhibition that was presented at the Ujazdowski Castle Centre for Contemporary Art back in 2018. Featuring works by over twenty dance, theatre, performance, music, and visual artists, the show took on board one of the most significant phenomena of Polish art of recent years – referred to as the performance turn.
The volume documents the exhibition and the programme of accompanying events. The essays collected therein reflect to a significant extent, the transdisciplinary structure of both the phenomenon that is the contemporary performance turn, and the exhibition that showcases it. Agnieszka Sosnowska extensively explains her research assumptions and how she had presented them in the exhibition format. Joanna Zielińska lists examples of practices in which the artist’s engagement with the archive and documentation has produced entirely new works of art. Dorota Sosnowska reflects on the very act of archiving and ‘museumising’ performance, and explores the curatorial practices involved in presenting it at exhibitions, using the example of Other Dances. Meanwhile, Antoni Michnik analyses the intersections of contemporary sound art and performance. In the essay titled Institutions are OK, Piotr Morawski examines the possibility of overcoming the institutionality of the theatre and explores the ways in which artistic practices could influence its structures. Finally, Tomasz Plata summarises the discussions of the exhibition, and considers the necessity of changing the vocabulary used to describe performing arts – both contemporarily and retroactively, thus rewriting the history of art and theatre.
The exhibition Other Dances takes on board one of the most significant phenomena of new art in Poland in the recent years: the bold experiments by the creators of dance, theatre, performance, music and visual arts – which have combined into the phenomenon referred to as the performance turn. The works shown at the exhibition include records of groundbreaking productions by Marta Ziółek, Komuna Warszawa, Anna Karasińska and the Chorus of Women, fragments of eccentric stage sets by Aleksandra Wasilkowska, interactive installations by Krzysztof Garbaczewski and Wojtek Ziemilski, sound interventions by Konrad Smoleński and Wojciech Blecharz, sculptures and photographs by Aneta Grzeszykowska, and the films of Karol Radziszewski. The exhibition presents a group of artists who are conducting a daring re-interpretation of the Polish tradition of performing arts. For the artists presented at Other Dances, Jerzy Grotowski’s para-theatrical activity, the classical and happening legacy of Tadeusz Kantor or of classical performance art are all significant, if usually negative, points of reference. They draw more enthusiastically on the achievements of relational aesthetics, alternative music, the theory of performativity, post-dramatic theatre, or conceptual dance.
Edited by
Agnieszka Sosnowska
Featuring essays by
Antoni Michnik, Piotr Morawski, Tomasz Plata,
Agnieszka Sosnowska, Dorota Sosnowska, Joanna Zielińska
Graphic design
Tomasz Bersz
Published by
Ujazdowski Castle Centre for Contemporary Art
Polish-English bilingual edition
Softbound with dust jacket, 268 pages
Colour illustrations
ISBN 978–83–65240–52–1
Warsaw 2019